sinema tarihinin unutulmazları no 2- M

efendim, farkettiyseniz sol tarafta 'M' yazan bir el resmi var. hiç merak ettiniz mi, nedir, ne değildir diye? hayır, sadece bir harf değil 'M'... 'M' sinema tarihinin en iyi filmleri başlıklı listelerin değişilmez bir parçası olan 1931 almanya yapımı bir Fritz Lang filmi...

Filmi şöyle bir özetliyeyim. Bir çocuk katili... Ve bu katili arayan bir şehrin betimlemesi...

Evet, filmi bu iki cümleyle tamamen özetleyebiliriz. Ama kesinlikle sadece bu değil. Film katil üzerine değil, katili aramaktan çok daha öteye giden şehrin insanlarını anlatan bir film. bütün herkes katili arıyor ama herkesin arama sebebi kendi çıkarları doğrultusunda bencilce sebepler. kimileri suç üzerlerine kalmasın diye, kimileri itibarlarını kurtarmak için, kimileri katilin kurbanı olmamak için, kimileri de kahraman olmak için... filmi izlemeyenler için biraz aşırı ipucu olabilir ama filmi izlerken katilin bir an önce yakalanıp öldürülmesini isteyen bize sert bir tokat atıyor Fritz Lang. attığı bu tokatla asıl suçlunun toplumun ta kendisinin olduğunu gösteriveriyor bize. cezayı kendi yöntemleriyle verebileceğini düşünen, başınabuyruk hareket eden, bir katilden farkı olmayan toplumun... belki de bu şekilde kendi kurallarını koyan, istediğini öldüren, istediğini yaşatan faşist almanya toplumunun nasıl oluştuğunu anlatıyor bizlere Fritz Lang...

Filmi sinema tarihinin altın harflerle yazdıran senaryosu olduğu kadar sinemaya getirdiği yenilikler hiç kuşkusuz... Sessiz sinemadan, sesli sinemaya geçiş sırasında çekilen bu film de ses kullanımı kendinden sonra gelecek filmlere öncülük ediyor. dış sesin ilk kez kullanıldığı film aynı zamanda. sadece dış ses değil. günümüzde özellikle polisiye ve gerilim türü filmlerde klişe olarak gördüğümüz birçok öğenin ilk kullanıldığı filmdir. yüzü görünmeyen, psikolojik sorunları olan bir katil, gerilimi artırmak için kullanılan dar ve karanlık sokaklar, şiddeti göstermeden hissettirme... sadece bunlar değil tabi. kurguda, ışıklarda ve çekim tekniklerinde de bir çok ilki vardır. hızlı kesmelerle süslenen kurgu döneminde eşsizdir. karanlık sokaklara vurdurulan katilin sert gölgeleri ışık alanında yeni bir çığır açmıştır. sinemada alttan çekim bir kişiyi yüceltir, olduğundan büyük gösterir. işte bu özellik ilk kez bir filmde bu kadar belirgin kullanılmıştır.

neyse efendim uzatmayalım. kısaca ilklerin filmidir 'M'...

son olarak oyunculukla ilgili bir iki şey sölemek isterim. sinema tarihinin önemli oyuncularından biri olan Peter Lorre'un ilk ciddi oyunculuk denemesidir bu film. ve kendisi gerçekten harika bir katil karekteri yaratmış. sırf bu oyunculuk için bile izlenir bu film.

çekiminden bu yana 80 yıl geçmesine rağmen izlendiğinde hala aynı etkiyi bırakabiliyor 'M'... belki de bu kadar büyük film olmasının sırrı bu... eğer polisiye, gerilim türü filmleri seviyorsanız bu tür filmlerin atası sayılan 'M'i mutlaka izleyin derim ben. hatta bu yazıdan sonra canım o kadar çok çekti ki ben de şöyle bir kez daha göz atıcam...

not: şarkı filmde katile giden en önemli ipucu. izlerseniz ne dediğimi anlarsınız. izlediyseniz de zaten sorun yok...